"Hóa ra không chỉ quai bị, mà còn là bệnh nguy hiểm khác"

Bệnh ở người lớn và trẻ em có biểu hiện khác nhau, với nhiều biến chứng nghiêm trọng. Bé C.T.B.N., 11 tháng tuổi ở Hà Tĩnh, đã bị nhiễm khuẩn huyết. Bé xuất hiện sốt cao, quấy khóc, ăn kém và sưng to tuyến mang tai. Mẹ bé, chị Lê Thị Nghĩa, đã cho bé uống thuốc nhưng không cải thiện, dẫn đến việc bé phải nhập viện sau bốn ngày điều trị tại bệnh viện tỉnh. Tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư, bé được phẫu thuật tuyến mang tai và điều trị tích cực, mất bốn ngày mới hết sốt và gần một tháng sau thì ổn định. ThS Nguyễn Thị Liên Hà cho biết, không chỉ bé N., mà trước đó cũng có năm ca trẻ từ 1-15 tuổi nhập viện với triệu chứng tương tự và được chẩn đoán quai bị.

Bệnh Whitmore, hay melioidosis, là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei. Bệnh có biểu hiện lâm sàng đa dạng và diễn biến phức tạp, có thể gây tử vong nhanh nếu không chẩn đoán và điều trị kịp thời. Khoảng 90% bệnh nhân có triệu chứng nhiễm khuẩn huyết và viêm phổi, trong đó một nửa có nguy cơ sốc nhiễm khuẩn và tử vong. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người lao động, và lây nhiễm qua tiếp xúc với đất nhiễm khuẩn hoặc hít phải bụi. Ở trẻ em, việc chẩn đoán thường dễ hơn do có biểu hiện sưng tuyến mang tai và nhiễm khuẩn huyết.

Bệnh Whitmore ở người lớn có triệu chứng lâm sàng phức tạp, thường bắt đầu từ nhiễm trùng phổi và có thể tiến triển thành viêm phổi nặng. Bệnh nhân thường sốt, nhức đầu, chán ăn, ho, đau ngực, đau cơ, và có thể có nhiễm khuẩn trên da. Giai đoạn muộn, vi khuẩn có thể ảnh hưởng đến thần kinh trung ương, tuyến mang tai, xương khớp, gan, lách và hệ sinh dục, dẫn đến nhiễm trùng nghiêm trọng. Theo TS Trịnh Thành Trung, Việt Nam đang ở mức báo động về bệnh này trong bản đồ dịch tễ quốc tế.

Trong chiến tranh, gần 500 binh lính Pháp và Mỹ nhiễm bệnh tại Việt Nam. Nhiều cựu chiến binh Mỹ sau khi trở về cũng gặp triệu chứng nhiễm vi khuẩn B. pseudomallei, dẫn đến bệnh Whitmore được gọi là "Vietnamese time-bomb" trong những năm 1970-1980, do khả năng tiềm ẩn và khởi phát khi hệ miễn dịch yếu. Nhiều người Việt Nam nhiễm bệnh đã được điều trị ở nước ngoài, nhưng hiện nay bệnh gần như bị lãng quên tại Việt Nam. Các nghiên cứu chủ yếu ở các thành phố lớn, trong khi 70% dân số làm nông nghiệp sống ở vùng nông thôn hẻo lánh.

Nhiều bệnh viện, đặc biệt là tuyến cơ sở, vẫn chưa chú trọng đến bệnh Whitmore. Theo TS Trung, nuôi cấy vi sinh là phương pháp chẩn đoán chủ yếu. Do đó, cán bộ vi sinh cần được đào tạo chuyên sâu và có kinh nghiệm trong việc phát hiện vi khuẩn B. pseudomallei. Tuy nhiên, một số cơ sở y tế vẫn chưa đáp ứng tốt yêu cầu xét nghiệm và điều trị cho bệnh nhân mắc bệnh này. Việc đào tạo cán bộ y tế để chẩn đoán và điều trị kịp thời là rất cần thiết, vì bệnh cảnh của Whitmore có thể nhầm lẫn với nhiều bệnh khác. Điều trị thường kéo dài từ 14 đến 21 ngày tại viện, sau đó bệnh nhân cần tiếp tục điều trị ngoại trú từ 3 đến 6 tháng.